📝 مقدمه
سنجش از دور یکی از روش‌های پیشرفته برای مشاهده و تجزیه‌وتحلیل سطح زمین است. در این مقاله قصد داریم با منابع انرژی در سنجش از دور، انواع ماهواره‌ها و 4 پارامتر کلیدی در ارزیابی داده‌های ماهواره‌ای آشنا شویم.
📡 منابع انرژی در سنجش از دور
در جلسه قبلی گفتیم که اساس کار سنجش از دور بر پایه انرژی الکترومغناطیسی است. اما این انرژی همیشه از یک منبع ثابت تأمین نمی‌شود:
✅ در بیشتر مواقع، خورشید منبع اصلی انرژی است که نور خود را به سطح زمین می‌تاباند و ماهواره‌ها فقط بازتاب این انرژی را ثبت می‌کنند.
✅ اما برخی ماهواره‌ها نیز خودشان انرژی ارسال می‌کنند و بازتاب آن را دریافت و تحلیل می‌نمایند.
🛰 بر همین اساس، ماهواره‌ها به دو نوع تقسیم می‌شوند:
🔹 ماهواره‌های پسیو (Passive): این ماهواره‌ها انرژی خود را مستقیماً ارسال نمی‌کنند، بلکه فقط نور خورشید یا منابع طبیعی دیگر را دریافت و ثبت می‌کنند.
🔹 ماهواره‌های اکتیو (Active): این ماهواره‌ها خودشان یک منبع انرژی داخلی دارند و امواجی را به سطح زمین ارسال می‌کنند تا بازتاب آن را ثبت و تحلیل کنند.
⚠ چرا این موضوع مهم است؟
زیرا وقتی که انرژی به سطح زمین برخورد می‌کند، اتفاقات مختلفی ازجمله جذب، بازتاب، پراکندگی و شکست موج رخ می‌دهد. داده‌های ماهواره‌ای که ما دریافت می‌کنیم، نتیجه همین تعامل‌ها با سطح زمین است.
🎯 مفهوم باند در سنجش از دور
📡 باند (Band) چیست؟
باند در سنجش از دور، یک محدوده خاص از طول موج‌های الکترومغناطیسی است که یک سنسور ماهواره‌ای می‌تواند آن را ثبت کند.
✅ مثال کاربردی:
باندها را می‌توان به کانال‌های تلویزیونی تشبیه کرد. همان‌طور که هر کانال تلویزیونی تصویر خاصی را نشان می‌دهد، هر باند سنجش از دور نیز ویژگی خاصی از زمین را ثبت می‌کند.
✅ مثالی از کاربرد باندها در سنجش از دور:
- یک باند خاص برای شناسایی پوشش گیاهی مناسب است.
- یک باند دیگر برای شناسایی منابع آبی کاربرد دارد.
📌 چهار پارامتر کلیدی ماهواره‌ها در سنجش از دور
1️⃣ رزولوشن طیفی (Spectral Resolution)
پارامتر رزولوشن طیفی نشان می‌دهد که ماهواره چه تعداد باند دارد و چقدر می‌تواند طول‌موج‌های نزدیک به هم را تفکیک کند.
🔹 اگر ماهواره‌ای تعداد زیادی باند باریک داشته باشد، دقت شناسایی مواد و ویژگی‌های سطح زمین بالاتر می‌رود.
🔹 مثلاً ماهواره‌ای که 100 باند طیفی دارد، می‌تواند ویژگی‌هایی مانند رطوبت خاک یا نوع مواد معدنی را تشخیص دهد که چشم انسان قادر به دیدن آن‌ها نیست.
⚠ نکته: هرچه باندها باریک‌تر باشند، قدرت تفکیک طیفی بالاتر خواهد بود.
2️⃣ رزولوشن مکانی (Spatial Resolution)
پارامتر رزولوشن مکانی مشخص می‌کند که هر پیکسل تصویر ماهواره‌ای نمایانگر چه مساحتی از زمین است.
🔹 اگر رزولوشن مکانی 1 متر باشد، یعنی هر پیکسل از تصویر برابر با 1 متر روی زمین است.
🔹 اما اگر رزولوشن 30 متر باشد، هر پیکسل نمایانگر 30 متر از سطح زمین خواهد بود و جزییات کمتری نشان داده می‌شود.
🛰 ماهواره‌های با رزولوشن مکانی بالا، در مطالعات شهری و پایش تغییرات دقیق‌تر عمل می‌کنند.
3️⃣ رزولوشن زمانی (Temporal Resolution)
این پارامتر مشخص می‌کند که ماهواره هر چند وقت یک‌بار از یک منطقه خاص تصویربرداری می‌کند.
🔹 اگر یک ماهواره هر روز از تهران تصویر بگیرد، رزولوشن زمانی بالاتری نسبت به ماهواره‌ای دارد که هر 16 روز یک‌بار تصویر ثبت می‌کند.
🔹 این پارامتر برای پایش تغییرات محیطی، بررسی تغییرات پوشش گیاهی و رصد بحران‌های طبیعی اهمیت بالایی دارد.
4️⃣ رزولوشن رادیومتریک (Radiometric Resolution)
پارامتر رزولوشن رادیومتریک نشان می‌دهد که ماهواره تا چه حد می‌تواند تفاوت‌های جزئی در شدت نور را تشخیص دهد.
🔹 مثلاً اگر یک ماهواره رزولوشن 8 بیتی داشته باشد، می‌تواند 256 سطح مختلف از شدت نور را ثبت کند.
🔹 اگر رزولوشن آن 16 بیتی باشد، تعداد سطوح شدت نور خیلی بیشتر خواهد بود و داده‌ها دقیق‌تر خواهند شد.
🎯 جمع‌بندی و ادامه مسیر یادگیری
✅ در این مقاله با انواع ماهواره‌های سنجش از دور، مفهوم باند و چهار پارامتر کلیدی تصاویر ماهواره‌ای آشنا شدیم.
✅ این اطلاعات برای انتخاب داده‌های مناسب برای مطالعات سنجش از دور اهمیت زیادی دارند.
🎥 برای درک بهتر این مفاهیم، حتماً ویدئوی آموزشی ما در یوتیوب را تماشا کنید:
📢 اگر این مطلب برای شما مفید بود، آن را با دوستان خود به اشتراک بگذارید و نظرات خود را در بخش دیدگاه‌ها بنویسید! 🚀
📚 مطالعه بیشتر برای درک بهتر سنجش از دور
اگر تازه با دنیای سنجش از دور آشنا شده‌اید یا دوست دارید اصول پایه‌ای آن را به زبان ساده یاد بگیرید، پیشنهاد می‌کنم این مقاله را از دست ندهید: