سنجش از دور: تعریف، روش‌ها و اهمیت آن

مقدمه

به سایت ما خوش آمدید! در این مطلب، به زبانی ساده و قابل‌فهم به تعریف سنجش از دور خواهیم پرداخت. تعریف سنجش از دور به شما کمک می‌کند تا درک دقیقی از این فناوری نوین داشته باشید. سنجش از دور یکی از روش‌های مدرن برای جمع‌آوری اطلاعات از سطح زمین است، بدون آن‌که نیازی به حضور فیزیکی در محل باشد.

این روش عمدتاً با استفاده از ماهواره‌ها یا پهپادها انجام می‌شود و امکان کسب داده‌های گسترده از مناطق دورافتاده را فراهم می‌کند. این قابلیت، سنجش از دور را به ابزاری حیاتی در علوم مختلف تبدیل کرده است.

روش‌های جمع‌آوری داده‌های مکانی

پیش از آنکه وارد جزئیات تعریف سنجش از دور شویم، بهتر است بدانیم که دو روش اصلی برای جمع‌آوری داده‌های مکانی وجود دارد:

روش‌های مبتنی بر زمین

در این روش، برای جمع‌آوری اطلاعات، باید مستقیماً به محل موردنظر رفته و داده‌ها را جمع‌آوری کنیم. برای مثال، نقشه‌برداری زمینی و اندازه‌گیری‌های میدانی از این دسته‌اند.

مزایا:

• این روش بسیار دقیق است، زیرا مشاهدات به‌صورت مستقیم و از نزدیک انجام می‌شود.

معایب:

• پرهزینه است.
• زمان‌بر است.

مثال: سفر به محل موردنظر و تهیه تجهیزات نقشه‌برداری می‌تواند زمان و هزینه زیادی را طلب کند.

روش‌های مبتنی بر سنجش از دور

در این روش، نیازی به حضور فیزیکی در محل نیست. داده‌ها از طریق تصاویر گرفته‌شده توسط ماهواره‌ها یا هواپیماها جمع‌آوری می‌شوند و سپس توسط متخصصان سنجش از دور تحلیل می‌گردند.

مزایا:

• سرعت بالا، زیرا نیازی به حضور فیزیکی نیست.
• هزینه کمتر، زیرا تجهیزات پیش‌تر توسط سازمان‌های فضایی و هوایی تأمین شده‌اند.

معایب:

• این روش در مقایسه با روش‌های زمینی دقت کمتری دارد، زیرا مشاهده مستقیم ویژگی‌ها امکان‌پذیر نیست.

مثال مقایسه‌ای

تصور کنید می‌خواهید دمای هوا را اندازه‌گیری کنید:

• اگر با استفاده از یک دماسنج مستقیماً دما را اندازه بگیرید، این کار مشابه روش‌های زمینی است: بسیار دقیق، اما زمان‌بر و پرهزینه.
• اما اگر دما را از طریق یک اپلیکیشن هواشناسی بررسی کنید، این کار شبیه سنجش از دور است: سریع، کم‌هزینه، اما کمی کمتر دقیق.

تعریف سنجش از دور

تعریف سنجش از دور به زبان ساده:
سنجش از دور علمی است که به جمع‌آوری، پردازش و تفسیر داده‌ها و تصاویر حاصل از تعامل انرژی با سطح زمین می‌پردازد.

به بیان ساده:

یک دستگاه که در بالای سطح زمین (مانند ماهواره یا پهپاد) قرار دارد، انرژی به سطح زمین ارسال می‌کند. این انرژی با سطح زمین برخورد کرده و بازتاب می‌شود. دستگاه اطلاعات مربوط به این بازتاب را جمع‌آوری کرده و سپس متخصصان با تحلیل این داده‌ها، اطلاعات مفیدی استخراج می‌کنند.

پردازش داده‌ها و تبدیل تصاویر به اطلاعات مفید

بر اساس تعریف سنجش از دور، تصاویر ماهواره‌ای در ابتدا خام و بدون معنا هستند. این داده‌ها باید پردازش شوند تا به اطلاعات کاربردی تبدیل شوند. این مرحله که تحلیل تصاویر نام دارد، قلب تپنده سنجش از دور است. متخصصان سنجش از دور، داده‌های خام را پردازش کرده و اطلاعاتی معنادار از آن‌ها استخراج می‌کنند. همانطور که گفته شد این فرایند که “آنالیز تصاویر” نام دارد، یکی از مهم‌ترین مراحل در سنجش از دور است.

ترکیب داده‌های زمینی و داده‌های سنجش از دور

برای دستیابی به نتایج دقیق‌تر، معمولاً از داده‌های زمینی در کنار داده‌های سنجش از دور استفاده می‌شود. این ترکیب به ما اجازه می‌دهد تحلیل‌های کمی (Quantitative) انجام دهیم، نه فقط ارزیابی‌های کیفی (Qualitative).

مثال: با استفاده از داده‌های سنجش از دور می‌توان گفت: “سطح آب دریاچه ارومیه طی دهه گذشته کاهش یافته است.” اما برای اینکه بتوانیم دقیق‌تر بگوییم: “سطح آب از X متر به Y متر کاهش یافته است”، به داده‌های زمینی نیاز داریم.

اهمیت سنجش از دور

گاهی سنجش از دور تنها گزینه موجود برای جمع‌آوری اطلاعات است. در مناطقی که دسترسی فیزیکی دشوار یا غیرممکن است، مانند مناطق قطبی، جنگل‌های انبوه، یا مناطق جنگ‌زده، سنجش از دور بهترین و سریع‌ترین راه‌حل برای دستیابی به اطلاعات مکانی و محیطی محسوب می‌شود.

تفاوت سنجش از دور و نقشه‌برداری زمینی در جمع‌آوری اطلاعات

در نقشه‌برداری زمینی، برای جمع‌آوری اطلاعات اغلب از تکنیکی به نام “درونیابی” استفاده می‌شود.

مثال: فرض کنید در حال نقشه‌برداری از یک منطقه وسیع هستید. شما ارتفاع نقاط مختلف را در فواصل مشخص اندازه‌گیری می‌کنید (مثلاً هر ۱۰ متر یک‌بار). سپس برای نقاطی که میان این فواصل قرار دارند، از درونیابی استفاده می‌کنید تا ارتفاع آن‌ها را تخمین بزنید.

اما در سنجش از دور، نیازی به درونیابی نیست. ماهواره‌ها داده‌های پیوسته‌ای از سطح زمین ثبت می‌کنند و برای هر نقطه مستقیماً مقدار دقیق را ارائه می‌دهند. این تفاوت کلیدی یکی از مزایای اصلی سنجش از دور است.

جمع‌بندی

سنجش از دور، با فراهم کردن اطلاعات گسترده و سریع، یکی از ابزارهای کلیدی در علوم مختلف از جمله کشاورزی، زمین‌شناسی، هواشناسی، و مدیریت منابع طبیعی است. در این مطلب، مفاهیم اولیه این علم و تعریف سنجش از دور معرفی شد. در ویدئوهای بعدی، به مباحث پیشرفته‌تر و معرفی نرم‌افزارهای تخصصی در این حوزه خواهیم پرداخت.

آموزش تصویری این مطلب

برای مشاهده آموزش تصویری این موضوع (تعریف سنجش از دور)، می‌توانید به لینک زیر مراجعه کنید: تعریف سنجش از دور

این عنوان را نیز از دست ندهید
🔗 ۴ پارامتر اصلی هر ماهواره